Marathon

De vlakte van Marathon is niet alleen van belang vanwege de historische overwinning van de Grieken op de Perzen in 490 v. Chr., maar ook vanwege de vele nieuwe archeologische ontdekkingen die er in de 60-er jaren zijn gedaan.
De belangrijkste sites zijn natuurlijk ten eerste de grafheuvel (soros) waarin de Atheense doden (192) begraven liggen die zijn gestorven in de slag tegen de Perzen. De heuvel, bijna 10 meter hoog en 60 meter in doorsnede, biedt een goed uitzicht over de vlakte van Marathon, maar mag natuurlijk niet betreden worden. Aan de voet van de grafheuvel staat een moderne kopie van een archaïsche grafsteen, de “krijger van Marathon”, in werkelijkheid de grafsteen van een soldaat die zo’n 20 jaar eerder is gevallen. De oorspronkelijke grafstenen van de gevallenen zijn allemaal verdwenen.
Tegen het “Grote Moeras” aan ligt het door Pausanias vermelde overwinningsmonument, een eenvoudige ionische zuil bij het kerkje van de Panagia Mesosporitissa.
Wie de weg inslaat naar het museum (met daarin prachtige beelden van een Isis-heiligdom dat met de beroemde “Marathonees” Herodes Atticus is geassocieerd, komt langs een grote grafheuvel opgebouwd uit losse stenen: de grafheuvel van de “Boiotiërs uit Plataia”, opgegraven in 1969-1970. Een bezoek aan het museum is zeker de moeite waard, o.m. vanwege de vele vondsten uit de verschillende prehistorische grafheuvels in de buurt. Direct ten noorden van het museum zijn (onder een afdak) enkele van deze prehistorische graven te zien.

 

Rechts: De grafheuvel voor de 192 Atheners. Volkomen tegen de normale praktijk in en bedoeld als ultiem eerbewijs voor de gevallenen, zijn de gesneuvelde Atheners niet naar Athene teruggehaald om daar te worden begraven, maar zijn ze ter plekke begraven. Opgravingen in 1890 onthulden asresten, verkoold botmateriaal en grafvaasjes uit het begin van de vijfde eeuw. Daaronder: Het (gereconstrueerde) overwinningsmonument van de Atheners.

Grieken en Perzen

Heiligdom van de Egyptische goden

Bij het dorpje Brexiza (tussen Marathon en Nea Makri) zijn indrukwekkende resten te zien van het Heiligdom van de Egyptische Goden, met betonnen replica’s van de belangrijkste beelden die er zijn gevonden en nu in het museum van Marathon staan. De site beschikt over uitgebreide resten van een badhuis dat is gebouwd door Herodes Atticus (plusminus 160), maar belangrijker is het heiligdom dat was gebouwd op een klein eilandje omringd door moerasland. Met de bouw van dit heiligdom, bekendstaand als “heiligdom van Canopus”, imiteerde Herodes Atticus keizer Hadrianus, die bij zijn grote villa in Tivoli een Serapeion liet bouwen op een klein eilandje. In het centrum stond vermoedelijk een kleine piramide omringd door een waterpartij. Rondom stonden indrukwekkende toegangspoorten, “bewaakt” door Egyptische goden. Vele zuilresten getuigen van de luxe van het complex, terwijl ook kleinere ornamenten een Egyptische sfeer ademen.

 

Serapis/Sarapis was de creatie van de Grieks-Egyptische koning Ptolemaeus Soter I, die de Egyptische cultus van de dodengod Osiris-Apis (op zich al een fusie tussen de stiergod Apis en de oudere dodengod Osiris) acceptabel wilde maken voor zijn Griekse onderdanen. Ptolemaeus kreeg een droom waarin een “onbekende god” hem vroeg zijn beeld naar Alexandrië te transporteren. Daar werd de god “herkend” als Serapis door een priester uit Eleusis en een Egyptische priester (Manetho). De god werd aanbeden in de gestalte van een Hades-Pluto achtige figuur, met de hond Kerberos aan zijn zijde en een Egyptische slang aan zijn voeten. De cultus bleek een groot succes en kende onder de Romeinen een voortdurende populariteit, ook door de vebinding met de Egyptische Isis-Persephone (foto onder afkomstig uit Gortys (niet van mij).