Isthmos

Amfitrite
bron: museum Isthmos

De Isthmos, met daarop het beroemde heiligdom van Poseidon, was in de oudheid één van de beroemder heiligdommen. De Isthmiën, de Isthmos-spelen ter ere van Poseidon, vormden met de Olympische Spelen, de Delphische Spelen en de Nemeïsche Spelen, het hart van de sportief-religieuze vieringen in Griekenland, en vele atleten probeerden daarom in een periode van 4 jaar in elk geval deze cyclus van 4 spelen te bezoeken, naast andere minder belangrijke. Bij elk van de genoemde spelen kreeg de overwinnaar een krans uitgereikt (naast eeuwige roem). De gelukkige die in alle 4 de spelen de overwinning wist te behalen werd periodonikos “circuit-winnaar” genoemd, zoals Lucius Cornelius Pythaules links.

cultusbeeld

Poseidontempel

De grote Dorische tempel van Poseidon, met 6 x 13 zuilen werd gebouwd in de vroege 5e eeuw voor Chr., nadat een oudere houten tempel uit de 7e eeuw voor Chr. was afgebrand. Van de oudere tempel resteren nog slechts enkele dakpannen en een marmeren bekken voor rituele handwassingen (perirranterion). De 5e eeuwse tempel werd in 390 voor Chr. ook door brand verwoest, en later weer opgebouwd, om tot 146 voor Chr. (de verwoesting van Korinthe door Mummius) in gebruik te blijven. Het heiligdom werd door de troepen van Mummius geplunderd en lag er (ondanks Pausanias bewering van het tegendeel) verlaten bij, totdat het onder Tiberius weer werd herbouwd. Na de afschaffing van de Isthmische Spelen door Theodosius is de tempel vervallen, totdat de steenblokken werden gebruikt onder Iustinianus om een verdedigingsmuur over de Isthmos een aan te leggen. Van de tempel zelf zijn daarom nog slechts de fundamenten zichtbaar, met enkele zuiltrommels, en ook de zuilengalerijen die de tempel in de Romeinse tijd omgaven, zijn niet langer herkenbaar.

 

De meer dan levensgrote resten van de beeldengroep bestaande uit Poseidon en zijn echtgenote Amphitrite, en enkele resten van het voetstuk zijn te vinden in het kleine, maar buitengewoon interessante museum van de site. Alleen stukken Amphitrite zijn bewaard gebleven, en fragmenten van het voetstuk.

Oude stadion

De oorspronkelijke hardloopbaan (stadion) had zijn startpunt op zeer korte afstand van de grote tempel van Poseidon, terwijl in de Romeinse periode een nieuw stadion werd aangelegd op 250 meter afstand van de tempel en de tempel zelf werd omgeven door zuilengalerijen. Van bijzonder belang bij het oude stadion is dat resten van het startmechanisme zo goed bewaard zijn gebleven, dat het mogelijk is het mechanisme zelf te reconstrueren.

Palaimonion

Het Palaimonion, waar de god-heros Palaimon werd vereerd, werd in de Romeinse periode bovenop de resten van het startmechanisme van het oude stadion aangelegd. Het tempeltje, waaronder het graf van Palaimon zou hebben gelegen, was een rond bouwwerk, dat vooral lijkt te hebben gediend als bescherming voor een beeld van een liggende (dode) Palaimon-Melikertes op een dolfijn. Van dit tempeltje (dat op verschillende munten van de Romeinse periode staat afgebeeld) resteert momenteel nog slechts de basis, met daarin zichtbaar aan de oostzijde de toegang tot het graf van Palaimon. Deze basis was maar liefst 1.80 m. hoog. De vondst van vele tientallen olielampjes in de Hof van Palaimon maakt duidelijk dat de verering van Palaimon in ieder geval een nachtelijk ritueel zal hebben gekend, zoals ook door Ploutarchos wordt aangegeven. In eerdere periodes is het Palaimonion hooguit een (omheide) heilige hof geweest. De cultus is ook vooral in de Romeinse periode zeer populair geweest.

Badhuis en theater

Romeins badhuis

De resten van een Romeins badhuis ten noorden van de tempel completeren de voor de atleten gebruikte ruimtes. Zoals zovaak, zijn vooral de resten van de oude vloerverwarming interessant om te zien. Het fraaie vloermozaïek is helaas (ter bescherming) afgedekt.

I en XII – entreekamers                  VIII         – functie onbekend
II           – multi-purpose kamer       IX-X       – warmwaterbaden
III – V   – koude baden                    XI, XIII    – heetwaterbaden
VI         – grote hal                          XIV         – dienstruimtes
VII        – kleedkamers

Het kleine theatertje, iets ten noord-oosten van de tempel van Poseidon, is het slachtoffer geworden van intensief sloopwerk ten behoeve van de laat-Romeinse fortificaties. Goed zichtbaar zijn nog de fundamenten van de skènè, maar de stenen tribunes zijn grotendeels verdwenen.

museum Isthmos

Zeer interessant zijn de vele vondsten die in het museum van de site worden bewaard, waaronder vooral de (slechts zeer beperkt tentoongestelde) resten van een glasmozaïek genoemd moeten worden. Dit mozaïek, oorspronkelijk bedoeld voor de Isis tempel in Kenchreai, met landschapsscènes, maar ook afbeeldingen van beroemde filosofen en puur decoratieve motieven werd na te zijn beschadigd in een aardbeving nog verpakt in kratten in de haven van Kenchreai in het water gegooid. De talloze andere vondsten zijn door tekst en uitleg toegankelijk gemaakt. Links onder: het archaische perirrhanterion.