Alipheira

De site van het antieke Alipheira is sinds de Olympische Spelen van 2004 in Athene uitstekend ontsloten en bewegwijzerd. De antieke resten liggen op een langgerekte heuvel, direct boven het moderne dorpje Alifira. In de oudheid werden stad en bewoners tot Arkadië gerekend. Naamgever was de mythologische figuur Alipheros, één van de 50 zonen van Lykaon. De stad kende zijn grootste bloei in de klassieke en Hellenistische periode. Hij verloor elke betekenis met de stichting van Megalopolis en werd in de vroeg-christelijke periode verlaten.

De muur van de oude stad is op een aantal plaatsen uitstekend bewaard gebleven, terwijl de best bewaarde toren nog tot een hoogte van 6 m. komt. Het hoogste deel van de heuvel is als acropolis afgescheiden van de rest van de stad. Hier liggen de goed bewaarde fundamenten van een tempel voor de godin Athena, die ooit al van grote afstand zichtbaar moet zijn geweest. Het was een Dorische tempel met 6 x 15 zuilen, daterend van ca. 500-490 v. Chr. Uit de ligging van de zuilen bij de opgraving (nu helaas allemaal afgevoerd) heeft men geconcludeerd dat de tempel waarschijnlijk verwoest is door een aardbeving. Aan de voorzijde van de tempel zijn – behalve de resten van een langwerpig altaar – meerdere stenen bases teruggevonden, die als voetstuk hebben gediend voor standbeelden en andere wijgeschenken. De grootste hiervan, met een fragmentarische inscriptie, deed waarschijnlijk dienst als basis voor het kolossale 5e eeuwse, bronzen beeld van Athena, dat door Pausanias en anderen wordt genoemd.

Een – veel kleinere – tempel van Asklepios is gevonden op het lager gelegen plateau ten westen van de acropolis. Midden in de tempel staat nog het voetstuk van het antieke cultusbeeld, en negen meter van de tempel af de resten van een rechthoekig altaar. Aan de noord-oost zijde van de heuvel liggen de resten van vele gebouwen van de onderstad, evenals van het door Pausanias genoemde Tritonis-bronhuis. Aan de noord-, en oostkant lag ook de antieke begraafplaats, waar nog steeds enkele fraaie grafmonumenten zijn terug te vinden. Zoals bij veel kleinere acropoleis is het schitterende uitzicht imposanter dan de bewaard gebleven resten.

In de oudheid verklaarden de inwoners van Alipheira de traditionele (en niet verklaarde) cultus-titel van de godin Athena Tritogeneia, als ‘(bij de) Triton geboren’ en creëerden een mythe dat de geboorte van de godin, die uit het hoofd van haar vader Zeus werd geboren, aan de oevers van de rivier de Triton had plaatsgevonden, een klein riviertje onderaan Alipheira, met een grote waterval: bij een bijzondere gebeurtenis, hoort een bijzondere plek!

 

foto opgraving