Lebadeia, Pigés Kryas (Πηγές Κρύας): het orakel van Trophonios.
De heuvel boven de kloof van de rivier de Herkyna (nu Krya genoemd), waar ook het orakel van Trophonios lag, is in de middeleeuwen (de periode van de Catalaanse overheersing, 1311-1380) omgebouwd tot één van de sterkste forten van Boiotië, met een lange verdedigingsmuur aan de noordkant (die als enige toegankelijk is; de andere zijdes worden beschermd door steile rotswanden/afgronden). Via twee onafhankelijke toegangspoorten (nos. 2 en 4) bereikte men het centrale plateau, waarbinnen nog eens een centrale vluchtburcht de bewoners bescherming bood (met twee grote torens en hier wél muren aan de zuid-, en westzijde.) Het hoogste punt van het fort (een fraaie toren) lag bij no. 12, waarnaast een klein kerkje ligt (daterend van na de onafhankelijkheid van Griekenland in 1830. Een veel ouder kerkje was door de Turken omgebouwd tot een moskee en is vernietigd). Bij no. 18 bevindt zich de laagst gelegen toren van het hele complex, die de toegang tot de kloof van het riviertje de Herkyna afsluit. Net voorbij deze toren bevinden zich talloze nissen in de rotswand voor wijgeschenken aan Trophonios. Recht tegenover deze toren liggen twee krachtig stromende bronnen (no. 25), die een rol hebben gespeeld in de orakelraadpleging:
Daarna wordt hij door de priesters weggeleid, niet direct naar het orakel, maar naar de bronnen van de rivier, die vlakbij elkaar liggen. (8) Daar moet hij water drinken dat “Water van Vergeten” wordt genoemd, opdat hij alles vergeet waar hij zich voor die tijd druk om maakte. Dan drinkt hij weer ander water, het “Water van Herinnering”. Hier herinnert degene die is afgedaald zich alles wat hij daar heeft gezien. (Pausanias 9.39.7-8)
Pausanias meldt dat het riviertje de Herkyna de stad scheidde van het heilige woud. De plek van de burcht heeft daarom waarschijnlijk gediend als heilig woud van Trophonios, terwijl de eigenlijke stad Lebadeia (met daarin het Huis van de Goede God en het Goede Lot) op de plaats van het moderne Lebadeia moet worden gezocht. De stad lag immers in de klassieke periode “in de vlakte” (Paus. 9.39.1), iets lager dan de moderne stad. Bij noodopgravingen zijn resten van gebouwen en talloze losse vondsten tevoorschijn gekomen in het gebied tussen de straten Christodoulou, Karagiannopoulou, Mpoufidou en Andreadaki, terwijl een belangrijk grafveld heeft gelegen op de plek van het huidige ziekenhuis. Een blik op Google Maps leert ons dat het gebied tussen de genoemde straten inderdaad ligt aan de andere kant van de rivier vergeleken met de burcht.
De tempel van Trophonios lag in het heilige bos en kan daarom onmogelijk ver van de bronnen van de Herkyna hebben gelegen. Daar bevinden zich namelijk ook tientallen nissen, uitgehouwen in de rotsen, die dienden om wijgeschenken aan Trophonios te herbergen (foto rechts).